Onderzoek bewijst het: Grej of the day werkt
Maria Jelmini, Svenska Dagbladet, 16 oktober 2019
Sommigen leerkrachten gniffelden toen ze voor het eerst kennismaakten met de dagelijkse lessen van acht minuten van leerkracht Micael Hermansson. Tegenwoordig gebruiken duizenden leerkrachten de methode. Wetenschappelijk onderzoek geeft hem gelijk: het werkt!
Gisteren kregen de leerlingen een aanwijzing. Deze keer was dat: “Beste Kitty …”. De leerlingen overlegden enthousiast in de pauze en thuis aan de eettafel. Wat kan het zijn? Vijf jaar geleden schreef Svenska Dagbladet over de leerkracht Micael Hermansson en de microlessen die hij introduceerde in zijn schoolklas in Umeå. Lessen van zeven tot tien minuten over een plaats, persoon of gebeurtenis. Elke dag iets nieuws, het ding van de dag. En Kitty, nou, dat was natuurlijk de naam in het dagboek van het Joodse meisje Anne Frank. Een andere dag ging het over de piramides. Of over de onderzoeker Marie Curie.
Elke dag kregen de leerlingen een aanwijzing voor de microles van de volgende dag. Dat wekte nieuwsgierigheid op, en daar ging het om. Thuis aan de keukentafel begon het raden en beredeneren. Ze werden nieuwsgierig naar wat zou komen. En aan het eind van de les staken ze bijna allemaal een hand op omdat ze meer wilden weten.
Aan het begin van de les herhaalde Micael Hermansson het onderwerp van de dag ervoor nog kort. En elke microles eindigde met een gevoel van WOW! Een geweldige cliffhanger, waardoor ze het liefst meteen oma wilden bellen, Google raadplegen of naar de bibliotheek gaan om nog meer te weten te komen.
Als ‘huiswerk’ moeten de leerlingen thuis bespreken wat ze hebben geleerd. Het bleek niet nodig om dat te verplichten. Niet zelden begonnen kinderen thuis in de hal al te vertellen over de grej van vandaag, zegt Hermansson. Een keer per week deed de klas een quiz over de onderwerpen van die week.
Niet iedereen stond meteen te juichen over het idee van Micael Hermansson. De kritiek ging erover dat de lessen te kort zouden zijn om de context te begrijpen. Wie heeft nou wat aan losse feitjes?, vroegen sommigen zich af. Maar juist die feitjes hebben een fantastisch effect, zegt Hermansson. ‘Na de les staken bijna alle handen in de lucht omdat de leerlingen meer wilden weten. En ik denk dat de interesse niet alleen toenam omdat de lessen zo kort waren, maar ook omdat er al eerder een interesse was opgebouwd. Als we een leemte in onze kennis hebben, willen we die instinctief opvullen. Je kunt ook veel dieper ingaan op Anne Frank. Dat deden we ook wel, maar niet tijdens de microlessen.’
Juist in de kortheid schuilt de kracht, zegt Hermansson. ‘De leerlingen worden niet moe. De hersenen kunnen ongeveer een kwartier scherp blijven, daarna moet er iets anders gebeuren. Waarom duurt een TED-talk bijvoorbeeld nooit langer dan 18 minuten?’
Wetenschappelijk onderzoek biedt ondersteuning voor de microlessen van Micael Hermansson. Het feit dat we de neiging hebben om meer geïnteresseerd te raken en informatie beter te onthouden als we een informatiekloof hebben, is zelfs een bekend effect in psychologisch onderzoek: het Zeigarnik-effect, ontdekt door de Russische psycholoog Bluma Zeigarnik.
[Uit Wikipedia.nl: Het Zeigarnik-effect is dat onafgemaakte (onderbroken) taken beter onthouden worden dan voltooide taken. Het is genoemd naar de Russische psychologe Bluma Zeigarnik (1900-1988), die de eerste geheugenexperimenten deed om deze veronderstelling te toetsen. Haar promotor, de bekende Gestalt-psycholoog Kurt Lewin, was op dit idee gekomen toen hij op een terras in Berlijn constateerde dat de obers goed onthielden wat er geconsumeerd was aan tafeltjes die nog niet hadden afgerekend, en vrijwel niets meer wisten van wat er gebruikt was aan tafeltjes waarmee zij al wel hadden afgerekend.]
Zoeken naar kennis in het geheugen en die kennis opnieuw vertellen, is een effectieve manier om beter te onthouden. Dat bewijst een verscheidenheid aan academische studies. Het heeft ook een eigen naam gekregen in de leerpsychologie: het retrieval-effect of testing-effect.
Hermansson: ‘Met herhaling en een wekelijkse quiz stop je de vergeetachtigheid – het onomkeerbare proces dat altijd plaatsvindt als we de opgedane kennis niet gebruiken. Door herhaling vergeten we echter veel langzamer. Andere studies tonen ook aan dat we veel gemakkelijker informatie begrijpen en onthouden als we al enige kennis van het onderwerp hebben. Met de microlessen krijgen de leerlingen een heel netwerk van kennis om aan te sluiten bij nieuwe kennis.’
‘Al snel werd ook duidelijk dat de feitjes verre van “los” waren. Buiten het klaslokaal plaatsten we foto’s rond een wereldkaart met draadjes naar de verschillende landen en naar elkaar. Al snel begon een patroon te ontstaan. Ongeacht het onderwerp, keerden ze vaak op verschillende manieren terug naar een van de gebeurtenissen, plaatsen of mensen waar we eerder over spraken. Wat losse puzzelstukjes lijken, is eigenlijk één groot verhaal.’
Micael was gefascineerd door het effect. ‘Omdat de leerlingen verbanden gingen zien tussen de verhalen, de feiten en de mensen, begonnen er dingen te gebeuren. Ze kenden niet alleen veel feiten, maar begrepen ze ook echt. Ik krijg rillingen wanneer 11-jarigen het verband beginnen te zien tussen verschillende gebeurtenissen in de geschiedenis. Het werd een cirkel van kennis die nooit eindigt.’
Toen het idee werd geboren, had Micael Hermansson de meest uitdagende klas van zijn leven. Het was de klas waardoor hij zijn haar verloor, grapt hij. Hij overwoog in die tijd te stoppen als leerkracht. En toen kreeg hij dit idee. En er gebeurde iets. ‘Voorheen kon ik de leerlingen motiveren door ze een paar minuten eerder naar huis te laten gaan als ze goed hadden gewerkt. Nu kon ik zeggen: Als jullie hard werken, kunnen we vanmiddag nóg een grej doen. De leerlingen reageerden met jaaaaaaa!!!’
Tegenwoordig gebruiken duizenden Zweedse leerkrachten Michaels Grej of the day-concept. De verschillende Facebookgroepen tellen 50.000 leden, hij heeft vier boeken geschreven en geeft de laatste jaren lezingen aan scholen en leerkrachten en steeds vaker ook aan bedrijven.
Het concept raakt ook buiten de Zweedse grenzen verspreid. De laatste jaren zijn Finse en nu ook Nederlandse en Belgische scholen begonnen met Grej-of-the-day. Het gelijknamige boek van Hermansson is gepubliceerd in Nederland en België. In totaal heeft Micael Hermansson 700 microlessen gegeven.
Hermansson is blij met de grote belangstelling, maar hij ziet ook dat sommige scholen soms enkele belangrijke punten missen: ‘Doe het vaak en houd het kort’. [einde]
Over het raadsel kennen we dit onderzoek: https://novakdjokovicfoundation.org/riddles-the-way-of-fostering-your-childrens-thinking/
En deze:
